Αυτα τα δυο αποτελούν το μεγάλο σύγχρονο πρόβλημα στις δηθεν ανεπτυγμένες δυτικές κοινωνίες.
Αυτές οι δυο λέξεις περιγράφουν το συγχρονο δραμα της υπερβολικής χρήσης της ιατρικής, τις υπερβολές στη διάγνωση και στη θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών.
Το βασικό πρόβλημα εδω είναι η υπερδιάγνωση, ενώ η υπερθεραπεία συνήθως ακολουθεί.
Υπερδιάγνωση έχουμε όταν σε απολύτως υγιείς , ή σε
α-συμπτωματικους ασθενείς μπαίνει απ τους γιατρούς διάγνωση κάποιας νόσου ή κατάστασης που όμως
δεν επρόκειτο να τους βλάψει
(δεν θα προκαλέσει συμπτώματα ή πρόωρο θάνατο).
Συγγενικές έννοιες με την υπερδιάγνωση είναι η
Υπερεξέταση (overtesting) και η Ιατροποίηση (medicalization).
Πολλοί ερευνητές, γιατροί και συγγραφείς μιλάνε για
Εμπόριο ασθενειών (selling sickness) ή για
Καπηλεία νόσων (disease mongering).
Άλλοι πάλι,μιλάνε για
Ιατρικές φροντίδες που θα μπορούσαν να αποφευχθούν .
Ασχέτως του πώς ονομάζουμε το φαινόμενο, το απολύτως βέβαιο είναι ότι :
Με περιττές εξετάσεις και περιττές θεραπείες οι γιατροί κάνουν συχνά σε υγιείς ανθρώπους
βλαβερά και επικίνδυνα πράγματα.
Η υπερδιάγνωση βλάπτει τους ανθρώπους επειδή το σταμπάρισμά τους, η τοποθέτηση σ αυτούς κάποιας ιατρικής ταμπέλας οδηγεί – όπως στο ντόμινο – σε μια σειρά από
συναισθηματικές, ιατρικές, κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες.
Επακόλουθα της υπερδιάγνωσης είναι :
Αγχος, κοινωνικό στίγμα, περισσότερες περιττές εξετάσεις, περιττές θεραπείες, και οικονομική επιβάρυνση του ατόμου και του συστήματος υγείας.
Μερικές από τις συνέπειες είναι μόνιμες.
Κάποιες φορές, η υπερδιάγνωση μπορεί να είναι και επικίνδυνη για τη σωματική υγεία των
φτωχων υποκειμενων.
Κάθε εργαστηριακή εξέταση έχει κινδύνους και πιθανές επιπλοκές.
Μια αξονική τομογραφία , για παράδειγμα, έχει το ρίσκο της ακτινοβολίας, η οποία μπορεί να προκαλέσει καρκίνο αργότερα.
Και συχνά μια εξέταση συχνά οδηγεί σε μια άλλη, ακόμα πιο επικίνδυνη.
Πολύ σημαντική συνέπεια, της υπερδιάγνωσης και των περιττών εξετάσεων και θεραπειών είναι :
η σπατάλη χρόνου και πολύτιμων ανθρώπινων και υλικών πόρων, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διάγνωση, τη θεραπεία και την πρόληψη των αληθινών νοσημάτων και για την κατάλληλη φροντίδα των σοβαρώς πασχόντων ατόμων.
Είναι αποκαρδιωτικό ότι :
στην κλινική ιατρική έχουμε υπερβολικά πολλή ιατρική και υπερβολικά λίγη φροντίδα
Τις τελευταίες δεκαετίες, ο προβληματισμός ήταν για την υπερβολικά λίγη ιατρική φροντίδα, για την ανεπαρκή ιατρική φροντίδα. Οι συζητήσεις για πολλά χρόνια ήσαν για τα ιατρικά λάθη
(κυρίως τις λανθασμένες διαγνώσεις) και για τις μεθόδους που θα εξασφαλίζουν την πρόσβαση του πληθυσμού στις υπηρεσίες υγείας.
Τα τελευταία 10-12 χρόνια, όμως, έχουν πυκνώσει οι ενδείξεις για τις βλαβερές συνέπειες της υπερδιάγνωσης και της υπερθεραπείας.
Το 2002, πριν 22 χρονια το κορυφαίο ιατρικό περιοδικό
British Medical Journal (BMJ) εξέδωσε ένα θεματικό τεύχος με τίτλο Too Much Medicine?
(Υπερβολικά Πολλή Ιατρική;).
Τα άρθρα εκείνου του τεύχους αφορούσαν κυρίως το πρόβλημα της ιατροποίησης πολλών όψεων της κανονικής ζωής όπως
η γέννηση, το σεξ και ο θάνατος.
Το περιοδικό καλούσε τους γιατρούς να αντισταθούν στην καπηλεία των νόσων
Είναι χαρακτηριστικό του μεγέθους πλέον του προβλήματος ότι το BMJ ξεκίνησε το 2013 εκστρατεία με τίτλο :
Too Much Medicine χωρίς το ερωτηματικό αυτήν τη φορά.
Το αμερικανικό ιατρικό περιοδικό Archives of Internal Medicine
από το 2010 και μετά συμβάλλει συστηματικά στον προβληματισμό με επιστημονικά άρθρα κάτω από τον γενικό τίτλο Little is More
(Το Λίγο είναι Περισσότερο),
ενώ το κορυφαίο αμερικανικό περιοδικό JAMA ονόμασε το 2012 το πρόβλημα της υπερδιάγνωσης των νόσων a modern epidemic.
Σ όλον τον κόσμο, το πρόβλημα της υπερδιάγνωσης απασχολεί ιατρικά περιοδικά, γενικές εφημερίδες, οργανώσεις και συνέδρια.
Το 2012 το ραδιόφωνο του BBC αφιέρωσε μια σειρά εκπομπών του στο πρόβλημα. Στις ΗΠΑ, υπάρχει απ το 2012 εκστρατεία γιατρών με τον τίτλο
«Επιλέγοντας Σοφά» .
Είναι μια πρωτοβουλία των αμερικανών γιατρών, μια συμμαχία των εταιρειών των διαφόρων ιατρικών ειδικοτήτων για να πολεμήσουν την κατάχρηση και την κακή χρήση των εργαστηριακών εξετάσεων.
Σκοπός τους είναι η προαγωγή του διαλόγου ανάμεσα στους γιατρούς και τους ασθενείς και να βοηθήσουν τους ασθενείς να επιλέξουν ιατρικές φροντίδες που
«υποστηρίζονται από επιστημονική ένδειξη», που
«δεν επαναλαμβάνουν τα ευρήματα άλλων εξετάσεων ή ιατρικών πράξεων που έχουν ήδη γίνει», που
«δεν είναι πιθανόν να βλάψουν» και που
«είναι αληθώς απαραίτητες»
Πού, όμως, υπάρχει το φαινόμενο της υπερδιάγνωσης;
Με τι τρόπους εκδηλώνεται;
Υπάρχει σε ένα ευρύ φάσμα συνήθων καταστάσεων,
Υπάρχει στον καρκίνο του προστάτη και του θυρεοειδούς, στο άσθμα, στη χρόνια νεφροπάθεια, και στο έλλειμμα προσοχής με διαταραχή υπερκινητικότητας (ADHD)
Υπάρχει, επίσης, στον καρκίνο του μαστού, στον διαβήτη της κύησης, στην υπέρταση στην υψηλή χοληστερόλη, στον καρκίνο του πνεύμονα, στην οστεοπόρωση, και στην πνευμονική εμβολή.
Οι τρόποι εκδήλωσης της υπερδιάγνωσης :
Προγραμμάτα προληπτικής εξέτασης υγιούς πληθυσμού
( προγράμματα που διαπιστώνουν καρκίνους, που όμως ποτέ δεν θα σκοτώσουν),
Υπερδιάγνωση μέσω screening ατόμων με συμπτώματα, λόγω ολοένα και περισσότερο ευαίσθητων διαγνωστικών εξετάσεων,
Υπερδιάγνωση
μέσω ευρημάτων που διαπιστώνονται παρεμπιπτόντως και αποτελούν ανωμαλίες που θα παραμείνουν καλοήθεις, και
Υπερδιάγνωση μέσω της διεύρυνσης του ορισμού των νόσων έτσι ώστε να περιλάβουν και άτομα με ηπιότερα συμπτώματα καθώς και άτομα με πολύ χαμηλό κίνδυνο να νοσήσουν.
Τι προκαλεί την υπερδιάγνωση, ποιοί είναι οι λόγοι που συμβαίνει και γιγαντώνεται..
Ολα αυτα είναι σύμπλοκα και πολύπλευρα, αλλά κεντρικό ρόλο παίζει η πρόοδος της τεχνολογίας, δηλαδή τα μηχανήματα.
Μερικοί από τους λόγους είναι:
το επαγγελματικό και προσωπικό συμφέρον,
ο φόβος δικαστικής εμπλοκής ,
ο πολιτισμικός μας έρωτας για έγκαιρη διάγνωση και για τα θαύματα της τεχνολογίας, και
η βιομηχανοποίηση της ιατρικής, στην οποία ευεργετείται όποιος κάνει περισσότερες εργαστηριακές εξετάσεις, περισσότερες θεραπείες, περισσότερες επεμβάσεις.
Ποιοί πρέπει να κατηγορηθούν για το εμπόριο ασθενειών
(selling sickness) .
Χωρίς αμφιβολία,
οι φαρμακευτικές εταιρείες
(“big pharma”), και τα νοσοκομειακά συγκροτήματα, που ενσταλάζουν φόβους στους ασθενείς και τους προτρέπουν να ενημερωθούν για νέες νόσους, για νέα φάρμακα, για νέα μηχανήματα και νέες εξετάσεις.
Υπάρχει και ένα άλλο μέρος του εγκλήματος του εμπορίου ασθενειών.
Είναι οι γιατροί, που είναι συνένοχοι με τις φαρμακευτικές εταιρείες με το να ομιλούν για «νέες» νόσους και με το να συνταγογραφούν περιττά φάρμακα.
Είναι οι γιατροί, που είναι συνένοχοι με τα νοσοκομεία με το να παραγγέλλουν περιττές εξετάσεις.
Είναι οι γιατροί, που έχουν ενσταλάξει στους ασθενείς την τυφλή πίστη στην τεχνολογία και την απέραντη αισιοδοξία στις θεραπείες.
Η μάχη εναντίον της υπερδιάγνωσης πρέπει να αρχίσει με το να αναγνωρίσουν οι γιατροί ότι είμαστε μέρος του προβλήματος.
Το θεμέλιο της ιατρικής φροντίδας είναι η εμπιστοσύνη , κι αυτή η εμπιστοσύνη διαβρώνεται από οικονομικά κίνητρα και συγκρούσεις συμφέροντος.
Μερικά..παραδείγματα υπερδιάγνωσης και υπερθεραπείας,
στις οποίες έχουν υποβληθεί βρέφη, παιδιά και έφηβοι
Υγιή παιδιά παρακολουθούνται συνεχώς, κάθε λίγους μήνες ή λίγα χρόνια, συχνά και με ηχοκαρδιογράφημα, παρόλο που έχουν απλώς ένα αθώο φύσημα.
Υγιή παιδιά παρακολουθούνται συνεχώς, κάθε λίγους μήνες ή λίγα χρόνια με ηχοκαρδιογράφημα, παρόλο που έχουν απλώς ίχνος ή ελάχιστη ανεπάρκεια της μιτροειδούς, ή της τριγλώχινος, ή της πνευμονικής βαλβίδος.
Υγιή παιδιά παρακολουθούνται συνεχώς, κάθε λίγους μήνες ή λίγα χρόνια λόγω της παρουσίας
βατού ωοειδούς τρήματος
Ασθενείς όλων των ηλικιών παρακολουθούνται συνεχώς, κάθε λίγους μήνες ή λίγα χρόνια με ηχοκαρδιογράφημα λόγω
πρόπτωσης μιτροειδούς βαλβίδος, ενώ στην πραγματικότητα έχουν υγιή καρδιά.
Διαπιστωσεις :
ότι πρόκειται για καρδιακή μη-νόσο Εννοειται χωρις την ταμπέλα του καρδιοπαθούς
Τις περισσότερες φορές πρόκειται για φυσιολογική καρδιά
Μια άλλη μορφή υπερδιάγνωσης είναι όταν καρδιοπαθή παιδιά υποβάλλονται σε προηγμένες απεικονιστικές εξετάσεις
καρδιακό καθετηριασμό ή καρδιακή μαγνητική τομογραφία
παρόλο που για την διάγνωση, τη θεραπεία, την εγχείρηση και την παρακολούθησή τους αρκεί το καλό ιστορικό και η φυσική εξέταση.
Η υπερβολική ιατρική, τα φαινόμενα υπερδιάγνωσης και υπερθεραπείας βλάπτουν υγιείς αλλά και ασθενείς.
Είναι φαινόμενα που και στη χώρα μας έχουν πάρει μεγάλες διαστάσεις.
Είναι, φαινόμενα που στην Ελλάδα επιδεινώνονται
λόγω της κακής ποιότητας της εκπαίδευσης των γιατρών στην κλινική ιατρική,
λόγω της ανασφάλειάς τους,
λόγω του ανεξέλεγκτα μεγάλου αριθμού γιατρών, και
λόγω του ελλείμματος κεντρικής πρόβλεψης, σχεδίου και ελέγχου ως προς τον αναγκαίο αριθμό γιατρών, δημόσιων νοσοκομείων, ιδιωτικών νοσοκομειακών επιχειρήσεων και μαιευτηρίων, και ιατρικών μηχανημάτων.
Δεδομένης της οικονομικής κρίσης και της πρόκλησης για καθολική φροντίδα υγείας και περίθαλψης, είναι πιεστική η ανάγκη να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα και στη χώρα μας.
Να πολεμήσουμε τις βλαβερές συνέπειες της υπερβολικά πολλής ιατρικής.
Να συμφωνήσουμε σε πολιτικές και πρακτικές που βοηθούν τους ασθενείς και δεν βλάπτουν τους υγιείς.
Υγιείς και ασθενείς ρωτούν τον γιατρό πάντοτε γιατί και πώς.
Γιατί η συγκεκριμένη εξέταση.
Συμπερασμα
Όχι περιττές εξετάσεις, όχι περιττά φάρμακα.
Να εισθε παντα νηφαλιοι !
Χαιρετε.
iassis 